WAKE VOOR HAARLEMSE JODEN

Door: Chris Hahn

Maandagavond 25 augustus, 23.00 uur, werd voor het eerst, in het klein, een wake gehouden bij de Bavoschool aan de Westergracht ter herdenking aan de 715 omgekomen Haarlemse joden.

Patrick van der Vegt hield hierbij een kleine toespraak;

“Op 15 juli 1942 vertrok vanuit kamp Westerbork de eerste deportatietrein. In totaal 1132 joden, grotendeels uit Amsterdam, vertrokken die dag uit het kamp, aangevuld met gevangenen. De eindbestemming was het vernietigingskamp Auschwitz. Het was het begin van de deportatie van meer dan 107.000 joden uit Nederland. Niet alleen in Auschwitz maar ook in andere concentratie- en vernietigingskampen werden zij vermoord.

Op maandag 24 augustus 1942 ontvingen 650 Haarlemse joden een brief met de opdracht zich de volgende dag te melden, hier, in de Bavoschool aan de Westergracht. Zo’n 230 oudere joodse Haarlemmers zouden naar Westerbork gebracht worden, de overigen kregen te horen dat ze naar Duitsland moesten om er te werken.
Van de 650 aangeschrevenen meldden zich slechts 149. De Duitsers waren zeer ontevreden over het te kleine aantal dat zich meldde en hielden een razzia in de avonduren. Bij deze inderhaast georganiseerde razzia pakten de Duitsers nog dertig joden op.

In de nacht van 25 op 26 augustus 1942 vertrok vanuit Haarlem, vanaf het rangeerterrein aan de Westergracht, de eerste deportatietrein naar kamp Westerbork. In totaal 179 Haarlemse joden waren op transport gezet. Op 28 augustus zijn 110 van hen met de trein, in veewagens, naar het vernietigingskamp Auschwitz gedeporteerd. Ze kwamen daar op 31 augustus aan en werden direct naar de gaskamers gevoerd en vermoord.
Vanuit Westerbork vertrokken wekelijks, meestal op dinsdag, de volgeladen treinen naar Auschwitz of Sobibor.

Tussen 15 juli 1942 en 3 september 1944 werden meer dan 107.000 Joden gedeporteerd uit Nederland. Slechts 5.200 overleefden de Nazi-concentratiekampen en keerden terug.

Auschwitz en Sobibor in Polen waren vernietigingskampen, hoofdzakelijk opgericht om massamoord te bedrijven. Van 95.000 Joden uit Nederland waren deze kampen de eindbestemming. Niet meer dan 500 van hen hebben het overleefd.

Dames en heren,

Wij staan hier vanavond om de 715 Haarlemse joden te gedenken. Omdat wij niet willen dat de herinnering aan hen vervaagt. Dit is de plek waar de Haarlemse joden zich moesten verzamelen. Mensen zoals u en ik, opgeroepen, alleen omdat ze joods waren. Mensen die verplicht op reis moesten, onder valse voorwenselen. Onzeker over hun toekomst en waar ze terecht zouden komen. Mensen met een toekomst die niet verder ging dan een van de vernietigingskampen. Dat was hun eindstation.
Zoiets mag nooit meer gebeuren.

Elke keer bij momenten zoals deze schiet bij mij het lied van Stef Bos, Hier vertrok de trein, te binnen. Hierbij zal ik de songtekst voor u voorlezen.”

Hier vertrok de trein (Stef Bos)

Hier vertrok de trein
Hier op dit perron
Hier stonden de mensen
Met angst in hun ogen
Voor de reis begon

Een man met een vrouw
Een vrouw met een kind
Een kind met een toekomst
Mensen
Als dieren opgejaagd

Daar was het oosten
Daar gingen ze heen
Verder dan een trein kan reizen
Naar de hemel
Door de hel

Hier was het leven
Daar was de dood
Voor elke bastaard en zigeuner
Voor elke homoseksueel
Elke jood

En ik kan het niet begrijpen
M’n hoofd kan er niet bij
Ik kan het niet begrijpen
M’n hoofd kan er niet bij

Er is teveel over geschreven
En het is natuurlijk veel te lang geleden
Dus we mogen het, we mogen het vergeten
Maar als we het vergeten
Begint het weer opnieuw

Deel dit bericht

LESBRIEF

Eline, zomaar een meisje uit Haarlem.

Lesbrief Jodenvervolging voor basisschool groepen 7 en 8.